بزرگنمايي:
يزد که نامش با کوير عجين شده گرچه از ديرباز از کم‌آبي در رنج بوده است، اما باغ‌هاي زيبايي در آن وجود دارد که نوع خود کم‌نظير و منحصر به فرد هستند و شايد در باور کمتر کسي بگنجد که در کوير يزد، باغ‌هايي وجود دارد که نه تنها قدمت تاريخي آن جذاب و خاطره‌انگيز است بلکه درختان زيبا و مهارت باغباني در آن خودنمايي مي‌کند.
باغ دولت آباد يزد از جمله باغ‌هايي است که در فهرست آثار ملي و جهاني به ثبت رسيده و از آن به عنوان يکي از زيباترين باغ‌هاي ايراني ياد مي‌شود.
اين باغ در دل شهر يزد قرار دارد و روزگاري توسط يکي از خوانين يزد بنا نهاده شده و وجود قناتي در آن، سبب شده تا باغ دولت آباد، به زيبايي و دلربايي شهره شود.
يکي از ويژگي‌هاي منحصر به فرد اين باغ، وجود عمارتي است که در معماري بي‌نظير است و اين هنر را با اصالت کويري به نمايش گذاشته است.
بادگير باغ دولت آباد 35 متر ارتفاع دارد و عنوان بلندترين بادگير جهان را از آن خود کرده است
بادگير بلندي که بيش از 35 متر ارتفاع دارد بيش از هر چيز ديگري اين باغ را شهره کرده و از آن به عنوان بلندترين بادگير جهان ياد مي‌شود.
يکي از کارشناسان ميراث فرهنگي در مورد قدمت اين باغ و مشخصات عمارت و بادگير آن اظهار داشت: باغ دولت‌آباد يزد در اواخر دوره افشاريه و در سال 1160 هجري قمري توسط محمدتقي خان معروف به خان بزرگ از خاندان خوانين يزد بنا گذاشته شده است.
اميد ساعدي عنوان کرد: در اين باغ قناتي به طول 65 کيلومتر احداث شده که آب را از مهريز به يزد و محل کنوني باغ مي‌رساند و اين قنات نيز توسط بنيانگذار باغ احداث شده است.
وي افزود: با توجه به تاريخچه باغ، پس از آنکه محمدتقي خان از جاري شدن آب قنات در باغ آسوده خاطر شد، تصميم به ايجاد عمارتي در باغ گرفت و پس از احداث آن، عمارت باغ را به عنوان مجموعه حکومتي خود بنا کرد.
ساعدي يادآور شد: ايجاد فضاهاي جداگانه‌اي از قبيل اصطبل، برج نگهباني، ساختمان خدمه و عمارت، همه حاکي از آن است که روزگاري اين باغ دارالحکومه خوانين يزد بوده است.
70 هزار مترمربع باغ در دل کوير يزد
اين کارشناس ميراث فرهنگي عنوان کرد: اين باغ بيش از 70 هزار مترمربع وسعت دارد و به دو قسمت کلي بيروني و اندروني تقسيم شده است.
وي همچنين با اشاره به اينکه اين باغ بعدها وقف شده است، افزود: سازنده باغ دولت‌آباد در وقف نامه‌اش نوشته «خدا لعنت کند کسي را که قبل از بيرون آمدن آب از اين باغ، حتي به اندازه سيراب کردن گنجشکي از آن استفاده کند».
ساعدي يادآور شد: آب قنات براي سيراب کردن باغ مورد استفاده قرار مي‌گرفت اما بعدها قنات را از منشأ بستند و اجازه ندادند به شهر بيايد و همين امر نيز سبب شد تا براي تامين آب باغ، از آب چاه استفاده شود و اين امر سبب از دست رفتن زيبايي اوليه باغ شد و حتي تاکنون نيز اين باغ نتوانسته به رغم زيبايي موجود، مانند گذشته با صفا و سرسبز باشد.
باغ دولت آباد وقف 14 معصوم است
وي خاطرنشان کرد: محمدتقي خان در اواخر عمر خود مجموعه باغ دولت آباد شامل باغ، قنات و بخشي از اراضي که به وسيله قنات آن مشروب مي‌شدند را وقف 14 معصوم و بخشي از اراضي را نيز وقف اولاد کرد و هم‌اکنون نيز باغ دولت‌آباد توسط يکي از نوادگان وي به عنوان متولي اداره مي‌شود.
اين باغ زيبا در همه ايام سال و حتي زمستان‌ها نيز زيبايي‌هاي منحصر به فرد خود را دارد و در ايام نوروز يا در فصل گردشگري يزد، تعداد زيادي از گردشگران از آن بازديد مي‌کنند.
از درب ورودي تا حوض و درختان اين بنا براي گردشگران جذاب و زيباست و هرکس به يزد سفر مي‌کند، حتما سراغي از باغ دولت‌آباد نيز مي‌گيرد و سري به آن مي‌زند.
درب چوبي و بزرگ اين باغ بعد از سه راه شحنه در خياباني واقع شده که از ابتداي خيابان و يا حتي از همان سه راه شحنه، بادگير باغ پيداست.
انارستان، تاکستان و نارنجستان‌هاي باغ دولت‌آباد زيبايي خيره‌کننده‌اي به باغ بخشيده است
با عبور از درب باغ، وارد فضايي مي‌شويم که به بيروني معروف است و سقف و بلند و معماري زيباي آن خيره کننده است.
اين قسمت از باغ طي چند سال گذشته در ايام نوروز به نمايشگاه صنايع دستي تبديل شده و بازديدکنندگان علاوه بر تماشاي باغ، از اين نمايشگاه نيز بازديد مي‌کنند.
با عبور از بيروني، حياط و باغچه‌اي پيش رو قرار مي‌گيرد که در سمت چپ آن، برج و بارويي قرار دارد که اين برج همچنان باقي است.
در دو سمت حياط نيز باغ انار و انگور است و اکنون در سمت راست آن، سالن‌هايي تعبيه شده که از آن به عنوان سالن‌هاي پذيرايي، رستوران و تالار استفاده مي‌شود و بسياري از جشن‌هاي عروسي و ... در اين قسمت برگزار مي‌شود.
حوض 200 متري باغ شکوه و زيبايي عمارت را دوچندان کرده است
با عبور از اين قسمت که به وسيله درب و سردربي جدا شده است، وارد قسمت دروني باغ مي‌شويم که در دو سمت باغ‌هاي انار و انگور خودنمايي مي‌کند و پس از عبور از محوطه‌اي راهرو مانند و نسبتا عريض، به حوض بزرگي مي‌رسيم که عرض آن شش متر و طول آن بيش از 200 متر است و آب نماهاي آن هميشه روشن است و زيبايي خاصي به باغ مي‌بخشد.
در سمت راست حوض عمارت و در سمت چپ و در انتهايي‌ترين نقطه باغ نيز خانه‌اي بنا نهاده شده که اکنون خانواده‌اي نيز در آن ساکن هستند.
دور اين حوض با شمشاد، گل‌هاي رز رنگي و درختان نارنج محصور شده و در کناره حوض نيز پياده‌رو مانندي کم عرض تعبيه شده که قدم زدن در آن بسيار دل‌انگيز است.
اما در سمت راست اين حوض، عمارت معروف باغ دولت آباد در دو طبقه بنا شده و بادگير و گنبد آن نيز در بالاي اين عمارت خودنمايي مي‌کنند.
باغ دولت آباد فضايي دنج و آرامش بخش براي گردشگران
ديوارهاي خشتي، درب‌هاي چوبي، شيشه‌هاي رنگي، پله‌هاي بلند، اتاق‌هاي پنج‌دري، نرده‌هاي چوبي، کچ‌کاري‌هاي بي‌نظير، آيينه‌کاري‌هاي خيره‌کننده، همه و همه از جذابيت‌هاي اين عمارت است.
در قسمت انتهايي عمارت، فضايي وجود دارد که به نظر مي‌رسد اتاق‌ها دور اين فضا بنا شده و در قسمت انتهايي اين فضا، حوضي است که بر فراز آن بادگير قرار دارد و اين بادگير در تابستان‌ها با هدايت باد به سمت حوض و سپس پخش کردن هواي خنک در تمامي اتاق‌هاي عمارت، کار کولر را به بهترين نحو براي ساکنان آن در تابستان‌هاي گرم انجام مي‌داده است.
اين باغ هم‌اکنون با ايجاد کافي‌شاپ، رستوران، سرويس‌هاي بهداشتي و ... به محلي دنج براي گردشگران تبديل شده و حضور در اين باغ به طور قطع مي‌توان براي هر بازديدکننده‌اي آرامش بخش و مفرح باشد.