بزرگنمايي:

خبر یزد - یزد - زعفران خشک که محصول آن در عرصه تجارت جهانی به طلای سرخ معروف است، 85 درصد تولید این ماده غذایی و دارویی در اختیار ایران هست که می تواند با برنامه ریزی مناسب جایگزین مطلوبی برای کاهش تولید محصولات پرآبخواه بخش کشاورزی در مناطق بیابانی کشورمان از جمله یزد شود.
  اراضی قابل کشاورزی یزد حدود 170 هزار هکتار است و با توجه به کاهش بارندگی، تداوم 20 سال خشکسالی و افت سطح آب های زیرزمینی به دلیل برداشت بی رویه سطح زیرکشت در حال حاضر به 116 هزار هکتار کاهش یافت.
به گفته مدیران حوزه های آبی ایران، میانگین بارندگی سالانه یزد در 40 سال اخیر به 60 میلیمتر کاهش یافت و در جایگاه آخر در میان 31 استان قرار دارد.
از سوی دیگر میزان تبخیر در یزد 3600 تا 4000 میلمتر است که بیشتر بارش ها با توجه به وجود عرصه های بیابانی و دوری آن از دریا و نفوذ اندک ابرهای باران زا از دسترس خارج می شود.
** هشدار کارشناسان از تغییر اقلیم و نوع بارندگی
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای یزد با اشاره به کاهش 30 درصدی بارش ها در 30 سال اخیر، می گوید: این موضوع موجب تغییر الگوی بارش ها از کوهستان به دشت ، باران به جای برف در کوهستان ها و جاری شدن آب از کوهسارها به دشت های استان شد.
محمدمهدی جوادیان زاده افزود: با توجه به کاهش بارندگی، سالانه 50 سانتیمتر از سطح آب‌های زیرزمینی دشت های استان کاهش می‌یابد و این امر موجب بیلان منفی سالانه 250 میلیون مترمکعب شده است.
** سیاست راهبردی و مدیریت کاهش مصرف آب
این مسائل موجب شد تا سیاست راهبردی استان و سازمان جهاد کشاورزی و نهادهای ذی ربط در مرحله نخست در مسیر مدیریت و کاهش میزان مصرف آب منابع موجود تدوین شود.
یکی از راهکارهای استفاده از روش های آبیاری نوین و تغییر شیوه کشت، توجه به تولید محصول کم آبخواه و گلخانه ای همچون گیاهان دارویی از جمله زعفران به جای محصول پرآبخواه است.
** نیازمندی کشت طلای سرخ به آب کم
یکی از این محصولات که در مناطق گرم و خشک و نیمه خشک ایران بیش از سایر مناطق قابلیت برداشت دارد، زعفران است که به آب کمی نیاز دارد.
زعفران گیاهی است مقاوم در مقابل دمای منفی 40 درجه و بالای 20 درجه سانتی‌گراد که پیاز آن هشت تا 9 سال باروری دارد.
معمولاً در هر هکتار، هفت تا هشت تن پیاز زعفران کشت می‌شود و به ازای هر هکتار کاشت پیاز در مدت 6 سال، شاهد برداشت حدود 15 تن پیاز خواهیم بود.
مواردی همچون کم آبخواه بودن، هزینه‌ پایین تولید، نگهداری و بالا بودن قیمت محصول در بازار، بی نیازی به فناوری پیچیده، ماشین‌ آلات سنگین و زمینه اشتغال و درآمد مناسبی برای تولیدکنندگان از دیگر مزایای کشت آن است.
** طب سنتی و طبیعت گرم زعفران در درمان بیماری ها
به گفته کارشناسان گیاهان دارویی، زعفران از دیدگاه طب سنتی طبع گرم دارد، علاوه بر طعم دهی بی نظیر به غذا، برای درمان افسردگی ، اعصاب و روان، ناراحتی گوارشی و روماتیسم مفید است.
برداشت محصول زعفران با توجه به شرایط آب و هوایی از آبان ماه آغاز و تا نیمه نخست آذرماه ادامه دارد و امسال برداشت محصول با برگزاری جشن 2 روزه طلای سرخ در روستای « بنیز» بخش آسفیج شهرستان بهاباد آغاز شد.
** حرکت زعفران یزد شانه به شانه برندهای معروف
محصول زعفران یزد که قبل از طلوع آفتاب برداشت می‌شود در نوع خود بی‌نظیر است و عطر خوب و کیفیت بالایی دارد و بسیار نیز مشتری پسند است.
** افزایش کشت زعفران به هزار هکتار تا افق 1400
به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی یزد، به دلیل شرایط خاص اقلیمی و کمبود منابع آبی منطقه چاره ای جز اصلاح الگوی کشت و جایگزینی محصول کم آبخواه مانند زعفران نیست.
سیدجمال سجادی پور، سطح زیرکشت زعفران استان را 630 هکتار و مربوط به بهاباد ، بافق ، مهریز و ابرکوه ذکر کرد.
وی تأکید کرد: سیاست وزارتخانه نیز حمایت از کشت محصولاتی چون زعفران است که در اراضی خرده مالکی، سودآوری خوبی برای کشاورزان و بهره برداران دارد.
رئیس جهاد کشاورزی یزد اظهار داشت: سال 1395، یک هزار و 800 کیلوگرم ، پارسال 2 هزار و 58 کیلوگرم محصول زعفران خشک در استان برداشت و پس از بسته بندی روانه بازاهای داخلی و خارجی شد.
** پیش بینی تولید افزون بر 2 تن زعفران در یزد
سجادی پور پیش بینی کرد که امسال میزان برداشت محصول به 2هزار و 600 کیلو گرم و سطح زیرکشت تا افق سال 1400 به حدود یکهزار هکتار برسد.
وی به مشکل کم آبی استان اشاره کرد و گفت : 19 واحد صنایع تکمیلی و تبدیلی در بسته بندی و فروش زعفران فعالیت دارد.
به گفته سجادی پور، بهاباد با 350 هکتار سطح زیرکشت، نیمی از تولید این محصول استان را در اختیار دارد.
مدیر جهاد کشاورزی بهاباد نیز گفت: کشت محصول زعفران در 2 نوبت انجام می شود و هر سال حدود پنج هکتار به سطح زیرکشت افزوده می شود.
علی اکبر رحمتیان متوسط برداشت این محصول را 5.5 کیلوگرم در هر هکتار و تعداد فعالان این بخش را هزار نفر ذکر کرد.
یکی از کشاورزان بهاباد نیز در باره مرغوبیت زعفران شهرستان گفت: ارتفاع مناطق کشت این محصول از جمله روستای بنیز، کوهستانی بودن منطقه و برداشت گل زعفران قبل از طلوع آفتاب از جمله دلایل عمده کیفیت مرغوب این فرآورده است.
حسین دهقان سابقه کشت زعفران منطقه را 40 سال قبل ذکر کرد و افزود: نگهدای گل زعفران در جای خنک و برداشت درست گل با هدف حفظ اصالت، عطر و بوی آن از دیگر عوامل مرغوب بودن زعفران منطقه است.
پس از بهاباد ، بیشترین تولید محصول زعفران مربوط به بافق است که به گفته مدیر جهاد کشاورزی آن، 75هکتار زعفران و گیاهان دارویی در مراتع کشت می شود که بخش عمده آن مربوط به زعفران است.
** رونق کشت زعفران در کنار کاشت سایر گیاهان دارویی
حمید عسکری دیگر کشاورز منطقه نیز با بیان اینکه در سایر زمین های زیرکشت ، گیاهان دارویی شامل به‌لیمو، نعناع فلفلی، گل زوفا، گل راعی، کاسنی و سرخارگل کشت می شود ، افزود: کاشت زعفران در بافق 30 سال قدمت دارد.
وی بیان کرد: دهستان های مبارکه، کوشک و سبز دشت عمده مناطق کاشت، داشت و برداشت زعفران است که سبزدشت به لحاظ شرایط آب و هوایی مناسب، رتبه نخست را دارد.
پس از بهاباد و بافق، مهریز از لحاظ تولید و کشت در ردیف بعد قرار دارد که به گفته معاون جهاد کشاورزی شهرستان به خاطر شرایط مناسب آب و هوایی، آبیاری نوین و فعالیت های ترویجی و تبلیغی در سال زراعی جاری، کشت زعفران نسبت به پارسال 15 درصد افزایش یافت.
وی افزود: 80 هکتار باغ ها و مزارع منطقه به کشت زعفران اختصاص دارد و 250 خانوار در این عرصه فعالیت دارند .
** ابرکوه در حال تبدیل به قطب تولید زعفران است
دیگر قطب های کشاورزی یزد که در جمع بهترین نقاط کشت طلای سرخ استان قرار دارد ، ابرکوه است.
مدیر جهاد کشاورزی ابرکوه می گوید: زمینه توسعه کشت زعفران به‌عنوان محصول کم آبخواه و دارای ارزش‌افزوده بالا از 50 هکتار فعلی به 70 هکتار در این منطقه فراهم شد .
مهدی غیب الهی گفت: این میزان افزایش سطح زیر کشت در فرایند کاشت سال 1398 در برنامه کاری کشاورزان قرار دارد .
وی بابیان اینکه ، 200 کشاورز در این بخش فعالیت دارند، پیش‌ بینی کرد که امسال 180 کیلوگرم محصول زعفران خشک برداشت شود.
غیب الهی متوسط تولید هر هکتار را چهار تا 6کیلوگرم ذکر کرد که بیشترین سطح زیر کشت مربوط به دهستان فراغه در بخش‌ های مرکزی و بهمن ابرکوه است.
** عرضه فله تهدیدی برای صادرات زعفران
یکی از مشکلات عمده تولید این محصول در استان را می توان عرضه فله زعفران، بی توجهی به بسته بندی نوین برای صادرات و عدم توجه به سلیقه مشتری در بازار نام برد که درآمد عمده آن عاید تولید کنندگان نمی شود.
سجادی پور، رئیس سازمان جهاد کشاورزی یزد توجه سرمایه گذاران و بخش خصوصی به این صنعت را به دلیل ارزآوری بالای آن دانست.
وی افزود: هم اکنون با 105هزار هکتار سطح زیرکشت 85 درصد تولید زعفران دنیا در اختیار ایران است که می توان با توجه ویژه به بحث فرآوری ، به درآمدهای بالایی دست یافت.
** ضعف بازاریابی و کمبود واحدهای بسته بندی تجارت زعفران را تهدید می کند
مدیر تنظیم بازار سازمان جهاد کشاورزی یزد هم معتقد است که زعفران یزد بدون بسته‌بندی به فروش یا صادر می‌شود، نبود یا کمبود صنعت بسته‌بندی موجب می‌شود سود حاصل از بسته‌بندی به یزدی‌ها نرسد.
سیدحسین بخشایش با بیان اینکه برای برندسازی زعفران یزد نیاز به توسعه راه‌اندازی صنعت بسته‌بندی است، افزود: اگر چنین کاری انجام نشود زعفران یزد با برند دیگر شهر‌ها و حتی اسپانیا و ایتالیا به فروش می‌رسد.
به هر حال آموزش کشت، ایجاد صنایع تبدیلی و صادرات محصولات از ضرورت های توسعه زراعت طلای سرخ در ایران و از جمله یزد به عنوان ششمین تولید کننده کشور است.
کمبود صنایع بسته بندی و تبدیلی موجب خام فروشی می شود و ارزش افزوده بالای آن، نصیب کشورهای دیگر می شود.
** حضور شرکت های چینی در جشنواره طلای سرخ بهاباد
در حالی که شرکت های چینی سعی دارند با حضور در جشنواره های زعفران استان که هفته گذشته در بهاباد برگزار شد، از این فرصت استفاده و از غفلت های موجود در بسته بندی به نفع خود استفاده کنند.
در مقطعی که ایران به دنبال برندسازی برای تولید داخلی است باید تلاش کنیم، سرخی طلای آن بر کف دستان کشاورزان نماند و برق سکه آن سفره ها را رونق ببخشد.