خبر یزد - یزد ـ نخل‌برداری یکی از کهن‌ترین آیین‌های عزاداری در یزد است و معمولا در مناطق مختلف، عصر عاشورا به نشانه تشییع پیکر شهدای کربلا به ویژه اباعبدالله الحسین (ع) برگزار می‌شود.
خبرگزاری مهر ـ گروه استان‌ها: نخل‌برداری که از چند سال پیش در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسید، یکی از زیباترین و پرسوز ترین مراسم عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) است و گرچه این مراسم نمادین است، اما شکوه و سوز و گذار خاص خود را دارد.
نخل یک سازه چوبی و نماد تابوت سیدالشهدا (ع) است و از آنجا که پیکر شهدای کربلا بعد از شهادت تشییع نشد، نخل‌برداری به جبران این اتفاق غم‌انگیز توسط یزدی‌ها اجرا می‌شود و از آنجا امام حسین (ع) و آخرین یارانشان بعد از نماز ظهر عاشورا به شهادت رسیدند، مراسم نخل‌برداری در اغلب مناطق یزد، عصر عاشورا برگزار می‌شود.
مراسم نخل‌برداری ویژه شهر یزد و برخی شهرهای دیگر استان از جمله تفت، مهریز، اشکذر و میبد است و در دیگر شهرستان‌ها مراسم عزاداری اندکی متفاوت از این شهرهاست البته به جز استان یزد، مراسم نخل‌برداری البته نه با شکوهی که در یزد برگزار می‌شود، در کاشان و برخی مناطق استان اصفهان نیز برگزار می‌شود که البته هم سازه نخل در این مناطق متفاوت است و هم آیین برگزاری نخل‌برداری.
نخل‌برداری به نوعی نماد انسجام و همدلی عزاداران حسینی
نخل‌برداری به نوعی نماد انسجام و همدلی عزاداران حسینی نیز به شمار می‌رود زیرا با همکاری و همیاری اهالی در تمام مراحل مراسم، از کمک مالی و تهیه چوب و دیگر وسایل آن گرفته تا کمک در تزئین و عَلَم کردن آن و حمل آن در روز عاشورا و ... برگزار می‌شود و جالب اینکه در برخی موارد، زرتشتیان یزد نیز در ساختن نخل‌ها، همیاری و همکاری دارند زیرا آنها حضرت سیدالشهدا (ع) را همسر شهربانوی ایرانی دانسته و نسبت به ایشان احترام و ارادت خاصی قائل هستند.
در گذشته مراسم آذین بندی و آماده کردن نخل‌ها برای ایام عزاداری ماه محرم با یک فراخوان، بسیج همگانی اهل محل و یا آبادی صورت می‌گرفت اما اکنون جمعی از جوانان این مسئولیت را بر عهده دارند و از چند روز قبل از آغاز محرم تا روز تاسوعا، به تدریج نخل را سیاهپوش می‌کنند.
رسم سنتی بر این شکل بود که وقتی می‌خواستند نخل‌ها را برای انجام مراسم محرم و عاشورای حسینی آماده کنند، چند روز پیش از فرا رسیدن محرم، آیین‌هایی برای گردآوری کمک‌های گوناگون از مردم انجام می‌شد و مردم نیز از یک تکه ریسمان گرفته تا پارچه‌های الوان، چراغ‌ها، آیینه‌ها، خنجرها، دشنه‌ها، زنگوله‌ها، سپرها و دیگر زیورآلات را برای آذین‌بندی هرچه باشکوه‌تر نخل، به میدان‌های محل تحویل می‌دادند.
یکی از کارشناسان فرهنگ عامه یزد در مورد آیین نخل‌برداری در یزد به خبرنگار مهر گفت: نخل یک سازه چوبی است که قسمت جلو و عقب آن از قطعات کوچک چوب به شکل نخلی بزرگ و شبکه شبکه ساخته شده و وسط آن با چوب، اسکلت‌بندی شده است.
صدیقه رمضانخانی افزود: برای پایه‌های نخل، چهار قطعه چوب به صورت عمودی در چهار طرف و برای بلند کردن آن چند قطعه چوب به صورت افقی تعبیه شده و برای بستن آن، تعدادی از خدام حسینیه از صبح هشتم محرم دست به کار می‌شدند. آنها روی نخل پارچه مشکی و در اطراف آن خنجر، آیینههای بزرگ آویزان می‌کردند اما دو سمت پهن‌تر نخل که شکل سرو دارد، پارچه ای با تصویری از بارگاه اباعبدالله الحسین (ع) و حضرت عباس (ع) نصب می‌کنند.
عناصر به کار برده شده در نخل نماد حوادث و اشخاص واقعه عاشورا
وی بیان کرد: مردم و عزاداران هر کدام از عناصر به کار برده شده در نخل را نمادی از یک حادثه و متعلق به شخص خاصی در حادثه کربلا می‌دانند به عنوان مثال چوب نخل به عنوان تابوت سیدالشهدا، سیاهپوش کردن آن به نشانه پارچه سیاه روی پیکر، شمشیر و نیزه‌ها به علامت تیر و نیزه‌های وارد شده بر بدن امام حسین (ع)، سرو نخل به عنوان قد و قامت علی اکبر (ع)، آیینه نماد نور وجود مبارک امام حسین(ع)، علم‌هایی که بر نخل بسته می‌شود، نماد علمدار امام حسین(ع)، پارچه‌های زینتی که بر نخل می‌بندند نماد حجله حضرت قاسم (ع)، زنگ‌هایی که در قدیم بر آن می‌بستند و اکنون دیگر از آن استفاده نمی‌کنند، نماد زنگ کاروان امام حسین(ع)، عزادارانی که نخل را بر می‌دارند به عنوان تشییع کنندگان و .... برای مردم شناخته شده است.
رمضانخانی ادامه داد: هر چند امروز نخل‌هایی با این وسعت تزئین کمتر دیده می‌شود و تنها به سیاهپوش کردن و تزئینات ساده بسنده می‌شود اما باز هم نخل بندی و نخل گردانی، آیینی باشکوه است که با عظمت خاصی توسط یزدی‌ها برگزار می‌شود و از جمله آیین‌هایی است که کمتر به فراموشی سپرده شده و از همه مهمتر اینکه کمتر دچار تحریف شده است.
وی بیان داشت: نخل‌ها پس از آذیین بندی بسیار سنگین‌تر از آنچه هستند می شوند و وزن برخی نخل‌ها نظیر نخل میدان امیرچقماق یزد که از جمله نخل‌های بزرگ استان یزد به شمار می‌رود یا نخل تفت به صدها تن می‌رسد و برای نخل گردانی نیاز به حضور و همکاری بیش از صد مرد قوی هیکل است.
حضور گردشگران داخلی و خارجی برای تماشای مراسم نخل‌برداری
مراسم نخل‌برداری علاقمندان بسیاری دارد به نحوی است که اکنون سال‌هاست حتی گردشگران خارجی از کشورهای اروپایی برای تماشای این مراسم به یزد سفر می‌کنند.
مردم یزد نیز نذر و نیاز بسیار در مراسم نخل‌برداری می‌کنند و گاه هنگام نخل‌برداری در برخی مناطق یزد، ذبح گوسفند، توزیع شربت، دود کردن اسپند، پخش نقل، حلوا و ... مشاهده می‌شود.
مراسم نخل‌برداری در تمام مناطق استان با شکوه ویژه‌ای برگزار می‌شود اما مراسم نخل‌برداری تفت به خاطر جمعیت بسیار و مراسم ویژه‌ای که توسط یکی از هیئت‌های این شهر برگزار می‌شود، علاقمندان بیشتری دارد.