خبر یزد

آخرين مطالب

«حافظ» وسواس داشت! مقالات

«حافظ» وسواس داشت!
  بزرگنمايي:

خبر یزد - ایسنا / سعید حمیدیان «حافظ» را آیت وسواس، دقت و تأمل می‌خواند و می‌گوید: کمتر کسی را در پهنه پارسی‌سرایی از این نظر عدیل او می‌بینم حتی نظامی و خاقانی را و حتی سلف و استادش سعدی را.
این استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر در مقاله «نگاهی به شعر و شخصیت حافظ: ملول از نفس فرشتگان» که در کتاب «طریق ادب» منتشر شده با بیان مطالب ذکر شده، نوشته است: «حافظ را همگان کم‌گوی و گزیده‌گوی می‌دانند.
از میان شاعران نامور تا زمان خواجه و از آنان که آثارشان کامل یا تقریباً کامل به دست ما رسیده، بعد از باباطاهر و خیام و در سنجش با فردوسی، نظامی، خاقانی، کمال اسمعیل، مولانا و امیرخسرو، حافظ از همگی کمتر سروده است؛ این را همه می‌دانند.
یکی از حافظ‌پژوهان با بخش کردن شمار کل غزل‌هایش بر ماه‌های عمر مفید شاعری‌اش نتیجه گرفته که او به‌طور میانگین، ماهی یک غزل بیشتر نمی‌گفته و احتمالا بقیه ایام ماه را صرف اصلاح و تهذیب همان مقدار اکنون موجود می‌کرده است. سخنی است سنجیده و درست، و نخستین دریچه به وسواس اسطوره‌ای او. به همین سان است آنچه در نقد قول مقدمه‌نویس دیوان حافظ (طبق عقیده معتبر قزوینی و امیری فیروزکوهی، نه «جامع» آن، چنان‌که عده‌ای به گلندام نسبت کرده‌اند) نوشته‌اند، یعنی اینکه «غدر اهل عصر» را دلیل عدم اقدام خواجه به «جمع اشتات غزلیات» گفته، یا به قول خودمان ترس از گرفت و گیرهای آن روزگار. به گمان این نگارنده، گلندام اگر در میان آن انبوه لفاظی‌ها و تعارفات متکلفانه یک حرف مفید گفته باشد فقط همین است، اگرچه وی با ذکر اینکه حافظ «به واسطه محافظت درس قرآن و [...] بحث کشف و مفتاح و مطالعۀ مطالع و مصباح و...» می‌خواهد بگوید خواجه کار شعر را چندان جدی نمی‌انگاشته؛ که اگر درست حدس زده باشم بی‌معنی‌ترین سخن ممکن است، درست مثل قول دولتشاه که «شاعری دون مراتب اوست.» و عجبا که حرف‌هایی از دست گلندام و دولتشاه از محیط منحط سده نهم درآمده است، یعنی زمانی که شعر آن‌ قدرها جدی و مهم تلقی نمی‌شده است. به گمان من، شاعری اگر هم مهم‌ترین شغل او نبوده باشد باری مهم‌ترین اشتغال او و ذهن او بوده است. اشتغال و مداومت در امور دینی نیز می‌توانسته همراه و دوشادوش کار و کوشش در راه شعر و ادب در زندگی او برقرار بوده باشد. به‌هرحال، همان بیم از نیرنگ‌های مردم روزگار نیز می‌تواند گواهی روشن بر سنخ شخصیتی اهل وسواس باشد.
آیا حافظ دیوان داشت؟
و اما در خصوص دفتر و دیوان داشتن یا نداشتن وی، برآنم که خواجه با توجه به کاملا جدی دانستن شعر، دست‌کم برای خود دفتری از شعر برحسب تاریخ و ترتیب سرایش، درست مثل هر شاعر دیگر، داشته و شاید هم شماری پیش از این و آن خریدار و دوست دار. احتمال می‌رود او داشتن دیوانی را به شکل رایج، موجب استناد دشمنان و بداندیشانی می‌انگاشته که، به‌ویژه از جهت وابستگی به چند خاندان با علایق و عقاید متفاوت، امکان داشته بر این یا آن شعرش انگشت تشنیع و اتهام بگذارند و روزگارش را سیاه‌تر از آنچه گه‌گاه بود کنند. پیداست شاعری با این همه روح انتقاد و چالشگری و طعن و طنز نمی‌تواند از برخی پیامدهای سخنانش اندیشه نکند.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از این مقاله آورده است: «شخصیت‌های اهل وسواس همچنان که تعداد آثارشان چندان زیاد نیست، معمولا دایره دوستانشان‌ نیز به سبب مشکل‌پسندی یا آمیزگار نبودن آن‌چنان گسترده نیست. شاید بتوان این را به‌ وجود حاسدان حافظ از سویی و شعر سرشار از تنش و چالش او از سوی دیگر ارتباط داد.»
او خاطرنشان می‌کند: «حافظ را فردی وسواس خواندم که معمولا به هر آنچه ذهن او مشغول آن می‌شود دست از آن بر نمی‌دارد و به اصطلاح به آن پیله می‌کند. زیاده به برخی مضامین پرداخته، آن را برجسته یا آگراندیسمان کردن و امور نسبی را مطلق جلوه دادن، بیشتر مربوط به چنین سنخی است. همچنین اهل وسواس معمولا دارای اصول اخلاقی گاه جزمی هستند که در ورای آن‌ها مسائل حل‌ ناشده برایشان وجود دارد.
برای نمونه به‌نظر می‌رسد ذهن حافظ اشتغالی غیرعادی با ریا و مفاهیم و مصادیق آن داشته و این معنی هنگامی روشن‌تر می‌شود که می‌بینیم در اشعارش، گذشته از بسامد نسبتا بالای واژه ریا و ترکیبات آن، موارد بسیار دیگر هست که بدون این واژه همان مفهوم را در بردارد.»

لینک کوتاه:
https://www.khabareyazd.ir/Fa/News/676260/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

بی‌احتیاطی در شب یلدا، 15 نفر را راهی بیمارستان کرد

مغز انسان با سرعتی بسیار آهسته اطلاعات را پردازش می‌کند!

جا دادن یک زمین فوتبال روی یک قاشق چای‌خوری!

رونمایی از یک ربات انسان‌نمای سریع‌تر از انسان

◄ حمل بار شهرستان میبد منوط به اخذ نوبت و مجوز سامانه اعلام بار شد/ قطع خدمات کارت هوشمند ناوگان رانندگان متخلف

کار پژوهش و تحقیقات در کنار روحیه ایثارگری چالش‌ها را برطرف خواهد کرد

اختتامیه جشنواره شهید پیشرفت یادبود شهید «محمدحسین رمضانخانی» برگزار شد

نقش مستقیم معادن در ایجاد تحول و ارزش‌آفرینی اقتصاد استان یزد

بخشی از کتاب/ زمان خیلی زود میگذرد

«خوف مابعدالطبیعی» به کتاب‌فروشی‌ها رسید

قصاص و 25 سال زندان برای عاملان قتل دختر فیلم بردار

ایران به جمع هفت کشور با فناوری تشخیص سرطان به کمک امواج کوانتومی پیوست

تولید قطعات پیچیده صنایع پزشکی و هوافضا با پرینترهای سه‌بعدی ایرانی

زمان قطع برق یزد امروز شنبه 1 دی 1403

برترین‌های مسابقات پارا بدمینتون کشور در یزد معرفی شدند

تصاویر/ دیدار و تجلیل از همسران 4 شهید یزد

رشد 240 درصدی آموزش کارور آتش کاری معدن

تعطیلی مدارس یزد فردا دوم دی ماه 1403 | مدارس یزد فردا یکشنبه 2 دی ماه 1403 تعطیل است؟

خطر بیخ گوش یزد

جرایم انضباطی برای 3 باشگاه لیگ برتری

3 فوتی و 3 مصدوم در حادثه خودروی سواری و کامیونت در محور اردکان

حمل‌ونقل عمومی رایگان، هدیه‌ روز مادر به بانوان یزد

اختتامیه اردوی «یاد عزیزان»، بازدید از مناطق عملیاتی کرمانشاه برگزار شد

یزد دومین استان بزرگ معدنی کشور با استخراج و فرآوری 32 نوع ماده معدنی

تمام درکم از دنیا...

عرضه ویژه 4 کتاب به مناسبت میلاد حضرت زهرا(س)

جشن کریسمس به سبک ناسا

کنترل ربات از راه دور با دستکش هوشمند

گوترش به دنیا هشدار داد؛ تلفیق مرگبار هوش مصنوعی و سلاح هسته‌ای

خطر در کمین بافت جهانی یزد

تصاویر/ دیدار و تجلیل از همسران چهار شهید یزد

مناسبت روز/ شنبه، اول دی‌ماه

برخورد 2 خودروی سواری و کامیونت در اردکان، 3 فوتی بر جا گذاشت

عملیات 2 بانده‌شدن قطعه دوم جاده بافق - بهاباد آغاز شد

صحبت های شنیدنی دکتر کاکاوند درباره فلسفه شب یلدا

رمان جدیدی از بولانیو منتشر شد

پیش‌بینی باران و برف در 26 استان

افزایش آلودگی هوای کلانشهرها از فردا

اسپیس‌ایکس 2 فرودگر خصوصی ماه را در ژانویه پرتاب می‌کند

گام بلند دانش بنیان‌ها در تولید انبوه داروی «نقص ایمنی مادرزادی»

مدیر کل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان خوزستان با خانواده‌های شهدای شهرستان کرخه دیدار کرد

تمهیدات ویژه شرکت متد جهت حمایت از تولید تجهیزات توانبخشی جانبازان

حضرت زهرا (س)؛ نماد کمال انسانی و راهنمای زنان امروز

بخشی از کتاب/ همه این را میدانند، اما کمتر کسی به آن عمل می‌کند

ایران موفق به ساخت "میکروسکوپ مجازی تعاملی" شد

ایران در جمع تولیدکنندگان اسپکتروفتومتر در ایران

عزم جدی برای به‌کارگیری ظرفیت بانوان و جوانان در عرصه‌های مدیریتی استان یزد

صبحانه عدسی درست کن، محشر میشه | طرز تهیه عدسی خانگی خوشمزه و مقوی + ترفندهای ویژه لعاب دار شدن عدسی

مناسبت روز/ شنبه، 1 دی

جستجوی نور در ظلمت شب یلدا