چاپ

خبر یزد - ایسنا / جایزه نوبل معتبرترین جایزه‌ای است که سالانه به دانشمندانی که دستاوردهای قابل توجه و تاثیرگذاری داشته‌اند، اهدا می‌شود و اکنون زمان زیادی تا اهدای جوایز نوبل 2024 باقی نمانده است.
جایزه نوبل به دستاوردهای مهم در رشته‌های فیزیک، شیمی، پزشکی، ادبیات و صلح به یک تا حداکثر سه نفر اهدا می‌شود.
وب‌سایت رسمی نوبل زمان اهدای این جوایز را اعلام کرده است. آکادمی سلطنتی علوم سوئد وظیفه انتخاب برنده جایزه نوبل در رشته‌های فیزیک و شیمی و موسسه کارولینسکا وظیفه گزینش برنده جایزه نوبل در در رشته فیزیولوژی و پزشکی را برعهده دارد.

شاید از خود بپرسید چرا ریاضیات در میان جوایز نوبل جایی ندارد که در جواب باید گفت مدال فیلدز به عنوان معتبرترین جایزه در رشته ریاضیات را می‌توان نوبل ریاضی دانست. این جایزه هر چهار سال یک بار به دانشمندان این حوزه تقدیم می‌شود.
مراسم اعلام جوایز نوبل از تاریخ هفتم تا 14 اکتبر 2024 برگزار خواهد شد که تاریخ دقیق اهدای جایزه هر بخش به شرح زیر است:
دوشنبه 7 اکتبر(16 مهر) اهدای «جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی» در ساعت 11:30 صبح به وقت ساعت تابستانی اروپای مرکزی(ساعت 13 ظهر به وقت تهران)
سه‌شنبه 8 اکتبر (17 مهر) اهدای «جایزه نوبل فیزیک» در ساعت 11:45 صبح به وقت ساعت تابستانی اروپای مرکزی(ساعت 13:15 ظهر به وقت تهران)
چهارشنبه 9 اکتبر(18 مهر) اهدای «جایزه نوبل شیمی» در ساعت 11:45 صبح به وقت ساعت تابستانی اروپای مرکزی(ساعت 13:15 ظهر به وقت تهران)
همچنین نوبل‌های ادبیات، صلح و جایزه یادبود نوبل علوم اقتصادی نیز در روزهای بعدی یعنی به ترتیب در روزهای پنجشنبه، جمعه و دوشنبه اهدا خواهند شد.
نگاهی به تاریخچه جایزه نوبل
جایزه نوبل در سال 1895 به وصیت یک کارخانه‌دار و شیمی‌دان سوئدی به نام آلفرد نوبل که بیشتر افراد تا آن زمان او را به مخترع دینامیت می‌شناختند پایه‌گذاری شد. فکر ایجاد چنین جایزه‌ای زمانی به ذهن او خطور کرد که با یک آگهی فوت در یک روزنامه فرانسوی با عنوان «تاجر مرگ مرده‌ است» مواجه شد. در واقع در آن زمان برادر نوبل از دنیا رفته بود اما انتشار این خبر تلنگری برای آلفرد نوبل شد. این خبر، نوبل را مشوش کرد و باعث نگرانی او در این درباره شد که بعد از مرگ، از او چگونه یاد خواهد شد. پس در آخرین وصیت نامه خود، ثروتش را وقف اهدای جوایز به کسانی کرد که بیشترین خدمت را به مردم کرده باشند.
در سال 1901 میلادی نخستین جوایز در بخش‌های فیزیک، شیمی، پزشکی، ادبیات و صلح از سوی این بنیاد اهدا شد و اولین جایزه نوبل علوم اقتصادی نیز در سال 1968 اهدا شد.
تا به امروز چند جایزه نوبل اهدا شده است؟
تا کنون 621 جایزه نوبل به 965 نفر و 27 سازمان اهدا شده است که از این تعداد 117 جایزه مربوط به رشته فیزیک، 115 جایزه متعلق به رشته شیمی و 114 جایزه پزشکی بوده است.
برخی از برندگان این جایزه معتبر موفق به دریافت بیش از یک نوبل شده‌اند.
در این میان آمریکا با 413 نوبل در صدر جدول دریافت‌کنندگان این جایزه قرار دارد. پس از آن در رتبه دوم بریتانیا با 138 برنده و در رتبه سوم آلمان با 115 برنده حضور دارند.
سهم زنان در دریافت جوایز نوبل نسبت به مردان 65 به 905 بوده است که از دلایل این تفاوت آشکار می‌توان به عدم دسترسی مناسب زنان به خدمات آموزش عالی در گذشته، وجود نگرش‌های جنسیتی در جوامع علمی و حضور کمتر زنان در حوزه‌های فنی و علمی اشاره کرد. بنیاد نوبل به دلیل اهدای بیشترین جوایز به مردان مورد انتقاد قرار گرفته است و برای مثال در سال 2021 زنان هیچ سهمی از جوایز نوبل شیمی، فیزیک و پزشکی نداشتند اما گوران هانسون دبیرکل آکادمی نوبل در واکنش به این موضوع می‌گوید: می‌پذیرم که زنان بسیار کمی در این رقابت هستند اما این جایزه در نهایت به کسانی که واقعا شایسته این جایزه هستند، تعلق می‌گیرد. ما تصمیم گرفته‌ایم در آکادمی نوبل سهمیه‌بندی جنسیتی یا نژادی نداشته باشیم. ما می‌خواهیم جوایز به دور از هرگونه سهمیه‌بندی نژادی و جنسیتی و به افرادی که کشف مهمی انجام داده‌اند اهدا شود و این رویکرد هم‌راستا با روح آخرین وصیت " alt="خبر یزد" width="100%" />

با این وجود طی چند دهه گذشته با مقابله با این کلیشه‌ها و تفکرها و افزایش حضور زنان در زمینه علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات تلاش بسیاری صورت گرفته است که این رویکردها مفید نیز بوده است. تعداد زنانی که طی این سال‌ها به مشاغل حوزه علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات علاقه‌مند شده و به تحصیل در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات در کالج پرداخته‌اند، افزایش یافته است.
افراد معروفی که برنده نوبل شدند
بسیاری از دانشمندانی که امروزه نام آنها را در کتب درسی می‌بینیم و بسیاری از فناوری‌ها و علوم امروزی را مدیون نخستین گام‌های آنها هستیم روزگاری از برندگان جوایز نوبل بوده‌اند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
ماری کوری، اولین زن برنده نوبل 1903 و 1911 و تنها کسی است که در دو رشته فیزیک و شیمی این جایزه را کسب کرد. او به خاطر تلاش‌هایش در زمینه رادیواکتیویته شناخته می‌شود و نقش مهمی در پیشرفت علوم فیزیکی و شیمیایی ایفا کرده است.
آلبرت اینشتین برنده نوبل 1921 است که این جایزه را برای توضیح فتوالکتریک که یکی از نتایج مهم نظریه کوانتوم است، دریافت کرد.
جایزه نوبل به دانشمندانی که فوت کرده‌اند اهدا نمی‌شود و مرگ این جایزه را از دست دو تن از مهم‌ترین دانشمندان عصر خود، ربود.
مایکل فارادی یکی از بزرگ‌ترین فیزیکدانان و شیمی‌دانان قرن نوزدهم بود که به دلیل عدم وجود جایزه نوبل در زمان حیاتش هیچ‌گاه موفق به دریافت این جایزه نشد.
یکی دیگر از کسانی که این جایزه را هیچگاه دریافت نکرد، استیون هاوکینگ بود. نوبل در فیزیک بیشتر بر اساس کشفیات تجربی اهدا می‌شود در حالی که بسیاری از مطالعات او نظری بودند و بنابراین هاوکینگ نیز هیچ‌گاه به این جایزه دست نخواهد یافت.
برندگان جوایز نوبل چگونه تعیین می‌شوند؟
برای مشخص شدن برندگان این جوایز نخست، کسانی که صلاحیت معرفی نامزدها را دارند فهرست نامزدهای خود را تا تاریخ یکم فوریه همان سال ارائه می‌دهند. سپس کمیته نوبل نروژ با بررسی فهرست نامزدها، فهرست کوتاه‌تری شامل 20 تا 30 نفر از میان آن‌ها انتخاب می‌کند. در گام بعد گروهی از مشاوران نروژی و بین‌المللی گزارش‌هایی درباره‌ی نامزدهای لیست نهایی ارائه می‌دهند که اعضای کمیته نروژی با استفاده از این گزارش‌ها و دیگر مستندات تعداد نامزدها را به چندین نفر محدود می‌کنند.
تصمیم درباره‌ی برنده نهایی در آخرین جلسه کمیته گرفته می‌شود که معمولاً در اواخر ماه سپتامبر یا اوایل ماه اکتبر برگزار می‌شود. اگر اعضا به اجماع نرسند، رأی اکثریت به حساب می‌آید.
اگرچه اسامی نامزدهای دریافت جایزه نوبل تا یک سال پس از اهدای جایزه به فرد برنده اعلام نمی‌شود و هیچ اطلاعات رسمی از گزینه‌های احتمالی وجود ندارد اما در زمان نزدیک شدن به اعلام برنده‌ها بازار پیش‌بینی‌ها داغ است که در ادامه به برخی پیش‌بینی‌های انجام شده در مورد برندگان سه رشته نوبل پزشکی، فیزیک و شیمی امسال می‌پردازیم.
پیش‌بینی برندگان نوبل پزشکی 2024
پیش بینی می‌شود نوبل پزشکی امسال به دانشمندانی که درمان با سلول تی کایمریک گیرنده آنتی‌ژن را مورد مطالعه قرار داده‌اند، اهدا شود. نوعی روش درمان سرطان است که از روش‌های سلول درمانی با پایه ایمونوتراپی و مهندسی ژنتیک جهت بهبود بیماران مبتلا به انواع سرطان‌های خونی، با استفاده از سلول‌های خونی خود فرد بیمار انجام می‌شود.
مایکل سادلین(Michel Sadelaine)، کارل جون‌ام‌دی‌(Carl JuneMD)، زلیگ اشهار(zelig Eshhar) از دانشمندانی هستند که در جهت مطالعه و انجام این درمان پیشگام بوده‌اند و ممکن است یکی از آنها یا هر سه موفق به دریافت نوبل پزشکی شوند.
پیش‌بینی برندگان نوبل فیزیک 2024
تا اعلام نتایج برندگان نوبل فیزیک سال جاری زمان زیادی باقی نمانده و این سوال پیش می‌آید که چه کسانی در چه بخش‌هایی ممکن است برنده امسال نوبل باشند. از آن جا که یک فاصله هفت ساله از اهدای آخرین جایزه به بخش فیزیک ماده چگال وجود دارد، این احتمال می‌رود که این رشته برنده نوبل امسال باشد. البته ممکن است شاهد 2 سال اهدای جایزه پیاپی به فیزیک اتمی، مولکولی و نوری نیز باشیم. با توجه به آنچه گفته شد، پیش‌بینی می‌شود لینا هو(Lina Howe) از موسسه فناوری ماساچوست جایزه نوبل امسال را برای کارش در نور آهسته برنده شود. از طرف دیگر ماده متراکم حوزه دیگری است که پیش‌بینی می‌شود جایزه نوبل به آن اهدا شود. جان پندری(ohn Pendry) از امپریال کالج لندن و فدریکو کاپاسو(Federico Capasso) از دانشگاه هاروارد نیز گزینه‌های بعدی پیش‌بینی برندگان نوبل فیزیک 2024 هستند.
پیش‌بینی برندگان نوبل شیمی 2024
در روز چهارشنبه 9 اکتبر یک یا سه شیمی‌دان از استکهلم تماس دریافت خواهند کرد.
براساس نظرسنجی‌ها در میان رشته‌های حوزه شیمی، بیشتر افراد بر این باور بودند که رشته بیوشیمی برنده بخش نوبل شیمی خواهد شد و چندین شیمیدانی که بیشترین توافق نظر بر احتمال انتخاب شدن آنها وجود داشت شامل شانکار بالاسوبرامانیان(Shankar Balasubramanian)، استاد شیمی‌دارویی در دپارتمان شیمی در دانشگاه کمبریج، شی هوای وانگ(Chi-Huey Wong) زیست‌شیمی‌دان بنیاد ملی علوم و عمر مونس یاغی(Omar M. Yaghi)، استاد شیمی در دانشگاه کالیفرنیا برکلی می‌شود.
نگاهی به برندگان سال گذشته
سال گذشته سه جایزه نوبل پزشکی، فیزیک و شیمی به هشت دانشمند اهدا شد که در ادامه به طور خلاصه نگاهی به آن داریم.
نوبل پزشکی 2023
جایزه نوبل پزشکی 2023 به کاتالین کاریکو و درو وایسمن تعلق گرفت.
کاتالین کاریکو و درو وایسمن برای اکتشافاتشان در مورد تغییرات پایه نوکلئوزیدی که امکان ساخت واکسن‌های آران‌ای پیامرسان(mRNA) موثر علیه کووید-19 را فراهم کرد، برنده جایزه نوبل پزشکی سال 2023 شدند.
اکتشافات این دو برنده جایزه نوبل برای توسعه واکسن‌های آران‌ای پیامرسان موثر علیه بیماری کووید-19 در طول همه‌گیری که در اوایل سال 2020 آغاز شد، حیاتی بود.
برندگان این جایزه از یافته‌های پیشگامانه خود درک ما را از نحوه تعامل آران‌ای پیامرسان با سیستم ایمنی به طور اساسی تغییر داد و به نرخ بی‌سابقه توسعه واکسن در بحبوحه یکی از بزرگترین تهدیدها برای سلامت انسان در دوران مدرن کمک کردند.
نوبل فیزیک 2023
جایزه نوبل فیزیک 2023 به «پیر آگوستینی»، «فرنس کراوس» و «آن لوهولیر» اهدا شد.
جایزه نوبل فیزیک 2023 به «پیر آگوستینی»، «فرنس کراوس» و «آن لوهولیر» برای پژوهش در مورد «روش‌های تجربی که پالس‌های اتوثانیه‌ای نور را برای مطالعه دینامیک الکترون در ماده تولید می‌کنند» اهدا شد.
سه برنده جایزه نوبل فیزیک 2023 به خاطر آزمایش‌هایی شناخته می‌شوند که راه‌های جدیدی را برای کاوش در دنیای الکترون‌های درون اتم‌ها و مولکول‌ها در اختیار بشریت گذاشته‌اند.
نوبل شیمی 2023
جایزه نوبل شیمی 2023 به مونگی باوندی، لوئیس بروس و الکسی اکیموف اهدا شد.
کمیته نوبل جایزه نوبل شیمی 2023 را به مونگی باوندی، لوئیس بروس و الکسی اکیموف به پاس پژوهش‌هایشان در مورد «کشف و کاوش و ترکیب نقاط کوانتومی» اعطا کرد.
امروزه نقاط کوانتومی بخش مهمی از جعبه ابزار فناوری نانو هستند. برندگان جایزه نوبل 2023 در رشته شیمی همگی پیشگامان اکتشاف در جهان نانو بوده‌اند.
لوئیس بروس و الکسی اکیموف برندگان شیمی امسال در اوایل دهه 1980 به طور مستقل از یکدیگر موفق به ایجاد نقاط کوانتومی شدند که نانوذرات بسیار ریزی هستند که اثرات کوانتومی ویژگی‌های آنها را تعیین می‌کنند.
مونگی باوندی نیز در سال 1993 روش‌های ساخت نقاط کوانتومی را متحول کرد و کیفیت آنها را بسیار بالا برد که یک پیش‌نیاز حیاتی برای استفاده از آن‌ها در فناوری نانو امروزی است.
بنابراین جایزه نوبل شیمی 2023 نیز به کشف و توسعه نقاط کوانتومی، نانوذراتی به قدری ریز که اندازه آنها خواص آنها را تعیین می‌کند، اختصاص یافت.
به لحظه سرنوشت‌ساز اعلام نتایج نزدیک می‌شویم
زمان زیادی تا اعلام اسامی برندگان نوبل 2024 باقی نمانده است و به لحظاتی نزدیک می‌شویم که همه‌ی چشم‌ها به مقر آکادمی سلطنتی علوم سوئد است تا مشخص شود چه کسانی این جایزه ارزشمند را به خانه خواهند برد. شما می‌توانید اسامی برندگان هر سه بخش پزشکی، فیزیک و شیمی را بلافاصله پس از اعلام اسامی توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد در سرویس علم و فناوری ایسنا مشاهده کنید.