بزرگنمايي:

خبر یزد - باشگاه خبرنگاران / علی رغم آنکه ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا محسوب می‌شود، اما سهم ما از گردش مالی 8 میلیارد دلاری دنیا به سبب وجود برخی چالش‌ها و مشکلات محدود است.
زعفران، تنها محصول کشاورزی جهان است که انحصار و بالاترین حجم تولید آن با کیفیت مطلوب هنوز در اختیار ایران است و با توجه به اینکه ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان است که 93 تا 94 درصد زعفران دنیا در اختیار دارد، اما سهم اندکی از گردش مالی زعفران دنیا در اختیار دارد به طوریکه از مجموع 8 میلیارد دلار گردش مالی زعفران، سهم ایران 300 میلیون دلار است.
بسیاری از فعالان بازار زعفران اذعان می کنند که صادرکنندگان خشکبار و زنجیره کشاورزی هیچ کدام ارز حاصل از صادرات را در سامانه مبادله طلا و ارز عرضه نکرده اند که براین اساس صادرات با کارت های اجاره ای و از طریق قاچاق انجام می شود، درحالیکه با رفع چالش های صادرات و ایجاد برندملی می توان از قاچاق زعفران جلوگیری کرد.
با توجه به آنکه قدمت تولید زعفران در ایران به سه هزار سال پیش باز می‌گردد، اما طی سال های اخیر موانع صادرات ناشی از شرایط تحریم‌ و مشکلات بازگشت ارز به کشور زمینه را برای تجارت چمدانی و قاچاق این محصول به آن سوی مرزها فراهم کرده است چراکه صادرات از طریق مبادی رسمی و غیرقانونی اختلاف معناداری دارد که همین امر موجب شده تا سالانه بخشی از زعفران تولیدی به آن سوی مرزها قاچاق شود که آمار صادرات سال گذشته با سال 99 گویای این موضوع است.
خروج 150 میلیون دلار ارز با قاچاق 120 تن زعفران از مرزهای کشور
محمدرضا اردیخانی عضو هیئت مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران گفت: بنابر آمار صادرات زعفران طی ماه های آبان، آذر و دی ماه دیماه روند صعودی داشت که براین اساس کاهش صادرات در 8 ماهه اول سال جبران شد و همواره پیش بینی می شود که با استمرار روند صعودی تا پایان سال، میزان صادرات به 210 تا 220 تن برسد.
وی قیمت هرکیلو زعفران را 97 تا 110 میلیون تومان اعلام کرد افزود: در حوزه بازار داخل سبد مصرفی مردم کوچک شد، براین اساس برخی تولیدکنندگان زعفران به سمت بسته بندی کوچک رفتند تا افراد با هر قدرت خریدی بتوانند خریداری کنند. گفتنی است سال گذشته قیمت کالاهای اساسی و مصرفی 50 تا 60 درصد رشد داشت، درحالیکه رشد قیمت زعفران 5 تا 10 درصد بوده است.
اردیخانی ادامه داد: برآوردها حاکی از آن است که ماهانه 10 تن زعفران به آن سوی مرزها قاچاق می شود که از این محل ارزی وارد کشور نمی شود، درحالیکه اگر 120 تن زعفران وارد چرخه قانونی کشور شود، 150 میلیون دلار ارز حاصل از صادرات وارد کشور می شود.
 عضو هیئت مدیره توسعه صادرات زعفران و اتفاقی با بیان اینکه قاچاق زعفران به چرخه اقتصادی کشور آسیب می زند، افزود: قاچاق زعفران به آن سوی مرزها برند زعفران در سطح جهان خراب می کند به طوریکه دیگر کشورها زعفران می خرند و مجدد صادرمی کنند که برندملی آسیب می زند‌.
وی با بیان اینکه وزارت جهاد از حداکثر پتانسیل خود برای تولید استفاده نمی کند، گفت: طبق آمار وزارت جهاد 127 هزارهکتار سطح زیرکشت داریم که هنوز آمار رسمی تولید منتشر نشده است، اما بررسی ها نشان می دهد که تولید زعفران 300 تا 350 تن است، درحالیکه با استفاده بهینه از منابع امکان بالای 500 تن تولید وجود دارد.
اردیخانی ادامه داد: طی 10 تا 15 سال پیش با سطح زیرکشت کمتر تولید بیشتری داشتیم به طوریکه در مقاطع قبل سطح زیرکشت 50 تا 60 هزارهکتار بود، اما طی سال های اخیر تولید زعفران ناشی از شرایط جوی و کشاورزی سنتی کاهش یافته است که با توسعه آبیاری و بازنگری در نوع سم مصرفی و تغییر در کشاورزی می توان تولید را توسعه داد. گفتنی است که 3 محصول استراتزیک زعفران، پسته و خرما که در سطح جهان مطرح است، باید ویژه نگاه کرد.
این مقام مسئول با بیان اینکه طبق آمار سال های قبل میزان سرانه مصرف زعفران هر ایرانی یک گرم در سال است، افزود: بخش اعظم تولید زعفران به بازارهای هدف صادر می شود. گفتنی است در سطح جهانی مشکل برندسازی داریم که با ایجاد برند ملی دیگر شاهد قاچاق زعفران به آن سوی مرزها نیستیم. از این رو یک متولی می خواهد که روی برند ملی زعفران در سطح جهان کار کند.
وی امارات،چین و اسپانیا را 3 مقصد اصلی صادرات اعلام کرد و گفت: سال 99 که بیشترین حجم صادرات بود، 320 تن صادرات رسمی داشتیم که متاسفانه طی این سال ها با قاچاق و کاهش تولید هرسال کمتر بود و برآوردها حاکی از آن است که سال گذشته مجموع صادرات به 210 تا 220 تن برسد که در صورت تحقق 300 تا 350 میلیون دلار ارزاوری در بردارد. 
براساس این گزارش، بسیاری از فعالان و دست اندرکاران حوزه زعفران اذعان می کنند که بسیاری از این محموله‌های قاچاق زعفران، پس از خروج از مرز، با برندهای دیگر کشورها بسته‌بندی و عرضه می‌شوند.
ایران تامین کننده 93 درصد زعفران دنیا/قاچاق سالانه 120 تن زعفران به آن سوی مرزها
در ادامه علی حسینی عضو شورای ملی زعفران گفت: قاچاقچیان و متقلبان عوامل بازدارنده زعفران هستند، در اواخر سال گذشته 200 تن زعفران تقلبی در گمرک در مرحله خروج از کشور گرفته شد که این امر ناامنی برای خریداران در بازارهای هدف ایجاد می کند و یکی از خواسته هایمان این است که برند زعفران تقلبی معرفی شود تا دیگر صادرکنندگان جور این تقلب را در بازارهای هدف نکشند.
 به گفته وی، اگر انتظار جهش و رونق صادرات داریم، بستر اطمینان برای بازار هدف باید ایجاد شود که این امر به سازمان و نهادهای نظارتی بازمی گردد که برای دفاع و حمایت از صادرات باید شفافیت ایجاد کنند، رونق صادرات زمانی اتفاق می افتد که ممانعت ایجاد کنیم از کسانی که قاچاق یا تقلب می کنند که باعث کاهش صادرات رسمی زعفران است.
حسینی با بیان اینکه ایران تامین کننده 92 تا 93 درصد زعفران دنیاست، افزود: با همین سطح زیرکشت در صورت آموزش صحیح و حمایت فنی امکان تامین هزارتن زعفران و تامین 100 درصد نیاز وجود دارد که با گرفتن گلوگاه های متقلبان می توان صادرات را توسعه داد.
عضو شورای ملی زعفران گفت: برآوردها حاکی از آن است که سالانه 100 تا 120 تن زعفران فاچاق شود، درحالیکه اگر فضا را برای قاچاقچیان و متقلبان ناامن کنیم، دیگر شاهد ضربه تولید نخواهیم بود.
زعفران ایران، علاوه بر ارزش اقتصادی، یک میراث ملی است که اگر سیاست‌های ناکارآمد فعلی ادامه یابد، نه‌تنها بخش عمده‌ای از این بازار را به رقبا واگذار خواهیم کرد، بلکه خطر از بین رفتن هویت ایرانی این محصول جدی خواهد شد‌؛ بنابراین نجات زعفران از ناترازی های اقتصادی فعلی تنها با یک عزم ملی و اصلاحات جدی در سیاست های صادراتی امکان پذیر است.
بازار