بزرگنمايي:
خبر یزد - ایسنا/اصفهان زورخانه یا ذکرخانه به محلی گفته می‌شود که در آن ورزش باستانی انجام می‌شود. زورخانه، نماد تمدن ایرانیان است و ورزش زورخانه‌ای ریشه در تاریخ کهن و فرهنگ غنی ایران دارد. دستگیری و بخشش از آموزه‌های اصلی اهالی این گود است.
صدای مرشد در همه‌جا طنین‌انداز شده بود. یکی‌یکی دست به‌سینه وارد می‌شدند.
اگر تازه‌کار و یا غیرورزشکار بودند، مرشد فقط می‌گفت: «خوش‌آمدی» اگر سابقه‌دار بودند پس از گفتن خوش‌آمدی از حضار طلب می‌کرد که برای ورود او صلوات بفرستند. اگر پیشکسوت بود، می‌گفت «صفای قدمت» و پس از طلب صلوات از حضار برای او با هر دودست به ضرب زورخانه می‌زد و یک رگبار ضرب می‌گرفت. اگر هم پهلوان بود علاوه بر ادای تشریفات پیشکسوت، زنگ را هم به احترام او برابر آیین‌نامه مربوطه به صدا درمی‌آورد. به پیشکسوتان این درجه «زنگ‌دار» می‌گفتند.
در ابتدای ورزش به همان شکل و سیاق همیشگی برگزار شد. میل، کباده و چرخ و حرکات نمایشی میان میدان چشم‌نوازی می‌کرد. آخر کار که شد مرشد یکپارچه لنگ را داخل گود زورخانه پرتاب کرد و این یعنی ورزش تمام شده بود. حالا نوبت پهلوان بود که لنگ را بردارد و پارچه را در وسط گود پهن کند. هم‌زمان با این کار، پهلوان شروع به دعا و اعلام گل‌ریزان کرد.
پیر غلامی که توان به گود رفتن را نداشت کنارم نشسته بود. وقتی شنید راجع‌به گل‌ریزان سؤال می‌پرسم آرام گفت: «در قدیم کافی بود گره در کار کسی بیفتد و از عهده مخارجش برنیاید تا به یکی از زورخانه‌های شهر رود و از پهلوان‌ها یاری بخواهد. صاحب زنگ زورخانه، عیاران، پهلوانان و جوانمردان را به گل‌ریزان فرامی‌خواند. شال قرمزی در سردابه پهن می‌کردند و کسانی که توان مالی داشتند، با اقتدا به مولاعلی(ع)، هرچه داشتند در شال می‌ریختند و به گرفتاران می‌دادند»
گل‌ریزان ازنظر شرق‌شناسان، یک اتفاق منحصربه‌فرد ایرانی است که ازنظر تاریخی کم‌نظیر است. این رسم با اسم پهلوانان گره‌خورده و محل برگزاری آن همیشه در زورخانه بوده است. خلق و منش جوانمردی پهلوان‌ها اجازه نمی‌داد، کسی گره مالی در کارش داشته باشد. پس هر پهلوانی به‌قدر وسعش، سهمی از حل مشکل را به دوش می‌گرفت و مهم‌تر اینکه آبروی فرد هم حفظ می‌شد. وجود گل در این رسم که نام گل‌ریزان هم از آن گرفته‌شده، جزء کلیدی است که حکمت خودش را دارد.
برخلاف شکل ظاهری رسم گل‌ریزان که در زورخانه‌ها و بین پهلوانان رواج داشت، زنان هم حضور فعال در این آیین داشتند. در حقیقت زورخانه‌ها محلی برای شروع و روشن‌شدن جرقه‌ای برای جمع‌آوری کمک بود و لنگی که از گل و پول، پرشده بود به خانه‌ها کشیده می‌شد و مبالغی نیز بانوان به آن اضافه می‌کردند.
ورزش باستانی برای تقویت روح و جسم است
مهدی عامری، پهلوان اصفهانی و مربی ورزش باستانی به ایسنا می‌گوید: ورزش باستانی و زورخانه‌ای، ورزش ملی و مذهبی است و تنها ورزشی است که رسماً بانام خدا آغاز و بانام خدا پایان می‌یابد. در زورخانه سلسله‌مراتب و احترام به بزرگ‌ترها و پدر و مادر آموخته می‌شود. ادب و احترام در آن حاکم است و درعین‌حال به ورزشکاران تقویت روح و جسم خود می‌پردازند.
وی با بیان اینکه زورخانه دانشگاه ادب و احترام است، می‌افزاید: حتی زمین تمرین نیز چند پله پایین‌تر از سطح زمین است. این یعنی باید تواضع و فروتنی در ورزشکاران دیده شود. ورزش باستانی همواره افتادگی را به نمایش می‌گذارد، برخلاف برخی از ورزش‌ها که زمین‌بازی و مبارزه آن‌ها در ارتفاع بالاتری از تماشاچیان قرار دارد.
پهلوان اصفهانی با اشاره به اینکه ورزش می‌تواند پیوند ملت‌ها باشد، ادامه می‌دهد: با ورزش می‌توان دوستی و محبت را میان مردم گسترش داد. همان‌طور که امشب شاهد بودیم، دو ورزشکار از کشور چین به زیبایی ورزش ما را آموختند و اجرا کردند. ورزش باستانی دوستی و همدلی را میان ملت‌ها ترویج و به ما یاد می‌دهد که با یکدیگر مهربان باشیم.
عامری پیرامون چالش‌های ورزش باستانی در اصفهان می‌گوید: در 1358 برای مسابقات قهرمانی کشور به تهران رفتم و به مدت 10 روز در آنجا حضور داشتم. در روز آخر، به دیدار امام‌خمینی(ره) رفتیم و ایشان بر جوانمردی و پهلوانی تأکید کردند، اما به این ورزش که ریشه در تاریخ و فرهنگ ما دارد، آن‌طور که باید توجه نمی‌شود.
در زورخانه‌ها فرهنگ بخشش را ترویج می‌دهیم
مرتضی عظیمی، پهلوان اصفهانی و متولی گل‌ریزان زورخانه‌ای نیز درباره سنت کمک‌رسانی در زورخانه به ایسنا می‌گوید: سنت گل‌ریزان که از دیرباز در میان ایرانیان رواج داشته است، باهدف کمک به افراد نیازمند و رفع مشکلات مالی آن‌ها برگزار می‌شود. مردم اصفهان همیشه به جوانمردی و خیرخواهی مشهور بوده‌اند و این روحیه نوع‌دوستی را در مراسم گل‌ریزان به نمایش می‌گذارند.
وی می‌افزاید: درگذشته اگر کسی در یک شهر یا محله با مشکلات مالی روبه‌رو می‌شد، پهلوانان و جوانمردان برای کمک به او مراسمی برگزار می‌کردند. آن‌ها با جمع‌آوری سرمایه و اجرای ورزش‌های سنتی، مبلغی را برای حل مشکل فرد نیازمند فراهم می‌کردند. این رسم زیبا همچنان ادامه دارد و در میان اقوام مختلف ایران به شکل‌های گوناگون برگزار می‌شود.
این متولی گل‌ریزان زورخانه‌ای ادامه می‌دهد: در زورخانه‌های اصفهان هم نیز مراسم گل‌ریزان برای کمک به زندانیان برگزار می‌شود. ما به همراه گروهی از دوستان خیرخواه، برای افرادی که به دلیل مسائل مالی در زندان هستند، به‌ویژه برای مواردی که فرد به دلیل قتل غیرعمد در زندان است، گل‌ریزان‌هایی ترتیب می‌دهیم. در این مواقع بررسی‌های دقیقی انجام می‌دهیم تا بتوانیم از طریق جمع‌آوری کمک، موانع مالی را رفع کنیم.
عظیمی بیان می‌کند: علاوه بر این با خانواده‌های ولی‌دم صحبت می‌کنیم تا رضایت آن‌ها را جلب کرده و فرهنگ بخشش را ترویج دهیم. این بخشش کار بسیار سخت و دشواری است، اما بخشی از فرهنگ ریشه‌دار ماست که درگذشته و حال وجود داشته و همچنان به قوت خود باقی است. بخشش و چشم‌پوشی از گناه و خطای دیگران را پهلوانان بزرگ در گودهای زورخانه به شاگردان خودآموزش می‌دهند.
وی ادامه می‌دهد: بسیاری از افرادی که از زندان آزادشده‌اند، پس از تجربه‌ای تلخ، اصلاح شده و بازگشتی مثبت به جامعه داشته‌اند. تجربه نشان داده که بیش‌تر این افراد پس از آزادی دچار مشکل مجدد نشده‌اند و زندگی مثبتی را ادامه داده‌اند.
ورزش باستانی کمک می‌کند تا آداب و رفتارهای صحیح زندگی را یاد بگیریم
حسین صادقی، مسئول هیئت ورزش‌های پهلوانی سپاه استان اصفهان و مؤسس مدرسه ورزش پهلوانی به ایسنا می‌گوید: ورزش‌های زورخانه‌ای و باستانی شامل سه بعد ملی، آیینی و مذهبی هستند که ریشه در فرهنگ و آداب‌ورسوم ایرانیان دارند. این ورزش‌ها به ما کمک می‌کنند تا آداب و رفتارهای صحیح در زندگی را یاد بگیریم.
وی با بیان اینکه ما در ورزش پهلوانی اصول‌دین را به‌صورت مصداقی به کار می‌بریم، می‌افزاید: از زمانی که وارد زورخانه می‌شویم، با نام و یاد خدا، وضوگرفتن و خواندن ذکرهای مذهبی یگانگی خدا را تأیید می‌کنیم. مرشد ما اشعاری می‌خواند که برگرفته از فرهنگ دینی و احترام به بزرگان است.
مؤسس مدرسه ورزش پهلوانی ادامه می‌دهد: در مدرسه پهلوانی اهمیت زیادی برای احترام به خانواده‌ها قائل می‌شویم. ما به جوانان توصیه می‌کنیم که در انتخاب همسر دقت کنند تا همسرشان پشتوانه آن‌ها در راه پهلوانی و قهرمانی باشد. دانش‌آموزان ما یا تحصیلات را ادامه می‌دهند یا مشغول به کار هستند. هیچکس بی‌هدف و بی‌انگیزه نیست.
صادقی در توضیح به‌رسم گل‌ریزان در زورخانه‌ها بیان می‌کند: این رسم در زورخانه‌ها برای کمک به دیگران انجام می‌شود و از دیرباز بین پهلوانان رایج بوده است. گل‌ریزان درگذشته به‌صورتی بوده که گلی که خشک می‌شد را در ازای 10 رأس گوسفند خریداری می‌کردند. این گل بین قرآن گذاشته می‌شد و به وارث وصیت می‌شد که در نبود من گل را با من به خاک بسپارید. این اعمال برای همراه کردن خیروبرکت برای فرد درگذشته صورت می‌گرفت.
به گزارش ایسنا، زورخانه می‌آموزد که حریف را باید دوست داشت و توجه داشت بدون حریف رقابت وجود ندارد. باید مراقب بود اگر کسی در گود حریف کشتی یا رقیب ورزشی باشد، تحقیر نشود و ورزشکار به اقتضای خصلت جوانمردانه در صورت لزوم باکمال خوش‌رویی و فروتنی حق پیروزی را به دیگری دهد. می‌آموزد که بخشنده باش که روزی‌رسان خداوند متعال است. می‌آموزد که زورخانه و گود پهلوانی همه ادب است و احترام!